بروز خسارات جانی و مالی در اثر سوانح طبیعی و انسان ساخت از جمله زلزله و آتش سوزی چندان غیرمعمول نیست. در این میان برخی ساختمان ها با توجه به ویژگی هایی از جمله تعدد طبقات و افراد ساکن، آسیب پذیری بالاتری در مقابل این سوانح دارند. خوابگاه های دانشجویی علاوه بر موارد مطرح شده، به علت نداشتن آمادگی و آگاهی ساکنین (دانشجویان و کارکنان) از روش های مواجهه با سانحه و نیز آسیب پذیری بالای غیرسازه ای این ساختمان ها، در مجموع بسیار آسیب پذیرند. در پژوهش حاضر، خوابگاه متاهلین دانشگاه شهید بهشتی انتخاب شد و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی از نوع پیمایشی و به کارگیری روش های آمار توصیفی و استنباطی و نیز با استناد بر چهارچوب های نظری مدیریت بحران، ابتدا آسیب پذیری های موجود در ابعاد سازمانی، تشکیلاتی و غیرسازه ای شناخته شد، سپس بر اساس یافته های حاصل از مشاهدات، پرسشنامه ها و مصاحبه ها، سیستم فرماندهی سانحه بررسی شد و راهکار هایی جهت کاهش خطر در ابعاد تشکیلاتی و غیرسازه ای و نیز پیشنهاداتی جهت ایجاد آمادگی در مقابل سانحه ارائه گردید. انطباق چارت سازمانی خوابگاه با نمودار سامانه فرماندهی سانحه، انجام مانور و ترویج فرهنگ ایمنی، ارائه نقشه های تخلیه اضطراری و راهکارهایی جهت کاهش آسیب پذیری اجزای غیرسازه ای از جمله تمهیدات پیشنهادی هستند.

خوابگاه های دانشجویی به دلایل استفاده شبانه روزی، تراکم جمعیت، نوع چیدمان مبلمان، تجهیزات و جانمایی تاسیسات برودتی حرارتی، در معرض آسیب های ناشی از حوادث غیرمترقبه، خصوصا آتش سوزی و زلزله، هستند. این امر با توجه به فقدان برنامه مدیریت بحران و آشنا نبودن دانشجویان و کارکنان در چگونگی مواجهه با شرایط اضطراری و حفظ ایمنی، ممکن است تلفات و خسارات جبران ناپذیری را موجب شود. با توجه به استقرار خوابگاه های برادران و خواهران در ضلع شمالی سایت دانشگاه شهید یهشتی و عبور گسل شمال تهران از منطقه، لزوم تدوین برنامه کاهش آسیب پذیری و مواجه با سوانح امری اجتناب ناپذیر است.اگرچه مقاوم سازی سازه ای ساختمان ها تا حدود زیادی احتمال تخریب را کاهش می دهد، لیکن به دلایل گوناگون، ازجمله نیاز به بودجه فراوان، امکان تعلیق روند آموزشی، و زمان بر بودن عملیات ساختمانی، این امر به ندرت عملی است. علاوه بر این، چنانچه ساکنین با روشهای تخلیه اضطراری آشنا نباشند، به هنگام تخلیه سردرگم می شوند، حتی در ساختمان های مقاوم، امکان خسارات و تلفات هست. بنابراین در سال های اخیر، به کاهش آسیب پذیری فضاهای خوابگاهی پرجمعیت از نظر غیر سازه ای و مدیریتی توجه ویژه ای شده است، زیرا هم کم هزینه است و هم تمهیدات مقاوم سازی عناصر غیر سازه ای و آموزش ساکنین و مسوولین ساختمان و تدوین برنامه بحران برای واکنش مناسب در شرایط اضطرار، موجب کاهش تلفات می شود.روش پژوهش مقاله ی توصیفی- تحلیلی و از نوع پیمایشی است و ساختمان ها از طریق ارزیابی سریع بصری مطالعه می شوند. به این منظور ساکنین خوابگاه ها به گروه های دانشجو، مسوولین و نیروی خدماتی دسته بندی و ضمن ضمن شناخت آسیب پذیری های موجود، با مصاحبه های عمیق و تکمیل پرسش نامه، میزان آگاهی کاربران در مواجهه با شرایط اضطراری، با استفاده از روابط همبستگی، تحلیل شده اند. همچنین با روز آمد کردن نقشه ی بلوکهای خوابگاه ها، ضمن پایش دقیق موارد آسیب پذیر، میزان خطرپذیری چیدمان، چگونگی اتصال مبلمان به کف و سقف، تیغه های جداکننده، الحاقات غیر سازه ای، راهروهای طبقات، و تاسیسات اضطراری در شرایط بحران، هنگام تخلیه سریع جمعیت ساکن، مطالعه شده اند.نتیجه گیری مقاله در قالب عرضه راهکارهای کاربردی انطباق چارت تشکیلاتی با سامانه فرماندهی حادثه و همچنین کاهش آسیب پذیری های غیرسازه ای و تهیه نقشه های تخلیه اضطراری است. بنا بر این توصیه می شود که در بخش مدیریتی، ساکنین و مسوولین خوابگاه ها با گذراندن دوره های آموزشی و برنامه های تمرینی، آمادگی لازم را کسب کنند. این امر با همکاری واحد مدیریت بحران ناحیه یک شهرداری تهران و همچنین مراکز هلال احمر، آتش نشانی، حراست دانشگاه، و معاونت دانشجویی میسر است. افزون بر این، همه عناصر آسیب پذیر غیر سازه ای شناسایی و مقاوم سازی، هم زمان دانشجویان با شرکت در برنامه های آشنایی با مدیریت بحران، در هر نیم سال تحصیلی، با مقولات امداد اولیه، برخورد هوشیارانه با آتش سوزی، تخلیه اضطراری، و دیگر نکات ایمنی آشنا می شوند. به نظر می رسد که یافته های پژوهش قابل تعمیم به سایر خوابگاه های دانشجویی را، با توجه به ویژگی های ساختمانی و اجتماعی و منطقه ای، دارند.

امروزه دانشگاه ها نقش کلیدی در رشد و شکوفایی جامعه ایفا کرده، به همین دلیل بسیاری از جوامع برای گسترش کمی و کیفی مراکز آموزش عالی، قدم های حساب شده ای برداشته اند. یکی از مسائلی که برای توسعه این مراکز مهم است، اهمیت رفاه و مهم تر از همه، ارائه مسکن برای دانشجویان (خوابگاه ها) می باشد. از این رو مطالعات فراوانی برای ارزیابی رضایت مندی دانشجویان، صورت گرفته است. یکی از شاخصه های مؤثر در رضایت مندی نیز، محیط کالبدی بوده که پیکربندی فضایی از مؤلفه های اصلی محیط کالبدی می باشد. بنابراین هدف از این مقاله ارزیابی رضایت ساکنین در فضاهای خوابگاه با توجه به پیکربندی فضایی بوده که می تواند در بهبود کیفیت زندگی دانشجویان مفید باشد. برای رسیدن به این مهم در مرحله اول، ابتدا دو نوع بلوک خوابگاهی (خوابگاه دختران شهید بهشتی) که از نظر پیکربندی فضایی با یکدیگر متفاوت بوده (بلوک 5، «خطی شکل» و بلوک 6، «آپارتمانی») انتخاب شدند. سپس این دو بلوک از نظر پیکربندی فضایی توسط شاخصه های نرم افزار نحو فضا، UCL Depth Map (هم پیوندی، عمق، مساحت دید و فشردگی حوزه دید) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مرحله ی دوم، با توجه به شاخصه ها از دو بلوک خوابگاهی پرسش نامه ای (برای بلوک 5 خطی، 160 پرسش نامه و برای بلوک 6 آپارتمانی، 65 پرسش نامه) تهیه شده و مورد ارزیابی قرار گرفت. در پایان نیز برای مشاهده سازگاری، نتایج دو مرحله با یکدیگر مقایسه و نشان داده شد که بین پیکربندی فضایی خوابگاه های دانشجویی با ترجیحات فضایی دانشجویان و رضایت مندی آن ها سازگاری وجود دارد. نتایج این پژوهش نشان داد که 3 عامل عمق، دسترسی (فیزیکی و بصری) و سلسله مراتب فضایی با اثرگذاری بر پیکربندی فضایی خوابگاه های دانشجویی سبب شده است که زندگی در خوابگاه های آپارتمانی به طور معنادارتری برای دانشجویان نسبت به خوابگاه های خطی مطلوب تر باشد.

مسکن دانشجویی ضروری ترین نیاز دانشجویان غیربومی می باشد. دانشجویان با ورود به خوابگاه و دوری از خانواده، بخش زیادی از حمایت های اجتماعی خانواده و جامعه بومی خود را از دست می دهند و دچار احساس تنهایی، غربت، افسردگی، اضطراب، عدم تعلق و دلبستگی به محیط جدید می شوند. هدف اصلی این پژوهش بررسی عوامل موثر در ایجاد سلامت روانی، در خوابگاه های دانشجویی است. برای دستیابی به اهداف فوق، پس از مطالعات کتابخانه ای، از روش مطالعه میدانی استفاده گردید. در این مطالعه مقطعی، 310 نفر از دانشجویان دختر مستقر در چهار بلوک خوابگاهی وابسته به دانشگاه شهید بهشتی، انتخاب شدند. در دو بلوک 1 و 2، تعمیرات اساسی و تغییراتی در معماری فضاها انجام شده و در دو بلوک 3 و 4 تغییرات کالبدی صورت نگرفته است. ابزار گردآوری داده ها شامل فرم مشخصات فردی و پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ (GHQ-28) بود. داده های بدست آمده با استفاده از آزمون های آماری تی مستقل و آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد در مقیاس های فرعی سلامت روان (علائم جسمانی، اضطراب و بی خوابی، اختلال در عملکرد اجتماعی و افسردگی) اختلاف آماری معنی داری بین دو نوع اسکان وجود دارد؛ به طوری که ساکنان بلوک های 1 و 2 (فرم آپارتمانی) نسبت به ساکنان بلوک های 3 و 4 (فرم خطی) دارای سلامت روانی بیشتری هستند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

سابقه و هدف: معنویت نوعی پدیده ی جهانی بشری است که کل وجود انسان و اتصالش را به وجودی برتر شناسایی می کند و عامل ادامه ی زندگی و یافتن معنا و هدف آن است. دانشجویان رشته های علوم پزشکی بخش اعظمی از گروه های خدمات رسانی سلامت در همه ی کشورها هستند و کیفیت خدمات آنان به طور مستقیم با اثربخشی نظام بهداشتی درمانی در ارتباط است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان معنویت و عوامل مرتبط با آن در دانشجویان ساکن خوابگاه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است.روش کار: این پژوهش ازنوع توصیفی - تحلیلی است که بر روی 540 دانشجوی دختر و پسر ساکن خوابگاه های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است. روش نمونه گیری به صورت چندمرحله یی؛ و معیار ورود به پژوهش داشتن رضایت برای شرکت در مطالعه است. ابزار گردآوری داده ها نیز شامل دو قسمت پرسش نامه ی اطلاعات دموگرافیک و پرسش نامه ی سنجش معنویت است. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش با استفاده از آزمون های آماری تی و تحلیل واریانس یک طرفه صورت گرفته است. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه براین، نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که از بین عوامل جمعیت شناختی؛ وضعیت اقتصادی دانشجویان و سنوات تحصیلی با معنویت و نگرش معنوی؛ و همچنین وضعیت تاهل، دانشکده ی محل تحصیل، وضعیت اقتصادی دانشجویان و سنوات تحصیلی با توانایی معنوی ارتباط معنی داری دارد.نتیجه گیری: برای ارتقای سطح معنویت دانشجویان، علاوه براینکه امور فرهنگی باید برنامه ریزی و مداخله های موثری برای این گروه طراحی و اجرا کند، جذب اعضای هیئت علمی برای تدریس در دانشگاه نیز باید با دقت نظر بیشتری انجام شود؛ چراکه این استادان معنوی هستند که دانشجویان را متحول می کنند.

متخصصان آموزش عالی بر این باورند که ایجاد ارتباط میان برنامه درسی و تجربیات فوق برنامه دانشجویان، برای ایجاد یک محیط آموزشی پویا مفید است و خوابگاههای دانشجویی، به عنوان جوامع یادگیرنده، ابزاری برای بهبود فرآیند یادگیری محسوب می شوند. تحقیقات نشان می دهد که رشد دانشجویانی که در خوابگاهها سکونت دارند، نسبت به افرادی که خارج از اینگونه جوامع به کسب علم مشغولند، بیشتر است. بعلاوه، دانشجویان مقیم در خوابگاهها به طور فعال تری در یادگیری مشارکت می ورزند. این تحقیق پیشنهاد می کند که خوابگاههای دانشجویی با هدف ایجاد جوامع کوچک یادگیری در رشته های یکسان مورد بازنگری ساختاری قرار گیرند و به مواردی چون ایجاد محیطی ایمن و حمایتی، افزایش گفتمان، فعالیت های فوق برنامه، تقویت مهارتهای زندگی، سازگاری با محیط دانشگاهی و مشارکت دانشجویان در اداره امور خوابگاهها نیز اهمیت داده شود. در این تحقیق از تحلیل محتوا به عنوان تکنیکی پژوهشی استفاده شده است.